कक्षा १-८ सम्मका अलग अलग विषयगत आन्तरिक मुल्यांकन फारामहरु डाउनलोड गर्नुहोस ।

 एकाई २.विकासका पूर्वाधार

पाठ १ विकासको अवधारणा तथा पूर्वसर्तहरू

 विकासको अवधारणा 

 विकासका पूर्वसर्तहरू — दुरदृष्टि, — साक्षरता — स्रोतसाधन— जनसहभागिता — उद्यमशील ता, — सदाचार — शान्ति सुव्यवस्था — प्रविधि 

शिक्षण सिकाई क्रियाकलाप

 चित्र, फोटो वा भिडियो प्रदर्शन गर्दै विकास भएको र नभएको अवस्था सम्बन्धमा छलफल गराई विकासको अर्थ बुझाउने 

 विकासका विभिन्न परिभाषाहरू पढन् लगाई निष्कर्ष तयार गर्न लगाउने र कक्षामा प्रस्तुति र छलफल गराउने 

 विकाससँग सम्बन्धित मुख्य प्राविधिक शब्दहरू सम्बन्धमा समूहमा छलफल गराई कक्षामा प्रस्तुत गर्न लगाउने 

 विकसित देशसँग नेपाललाई तुलना गर्न लगाई नेपाल विकासमा पछाडि पर्नुका कारण सम्बन्धमा छलफल गरी विकासका पुर्वसर्तहरूको महत्व पहिचान गराउने 

 स्लाइड वा भिडियो प्रदर्शन गरी विकासका पूर्वसर्त सम्बन्धमा जानकारी दिने

 जिग्स विधिको प्रयोग गरी समुहमा विकासका एक एक पूर्वसर्तमा नेपालको हालको अवस्था, समस्या र समाधानका उपायहरू सम्बन्धमा अध्ययन गराई कक्षामा प्रस्तुति र छलफल गराउने । 

मुल्यांकन

१. विकास भनेको के हो ? 

२. विकसित र अविकसित देशको एक एक उदाहरण दिनहोस् । 

३. प्रति व्यक्ति आय भनेको के हो ? 

४. विकासका पूर्वसर्तहरू के के हुन् ? 

५. साक्षरताले कसरी विकासमा सहयोग गर्दछ ? 

६. जनसहभागिता विकासको मेरुदण्ड हो, यस भनाइलाई उदाहरणसहित पुष्टि गर्नुहोस् । 

७. शान्ति र विकासको के सम्बन्ध छ ? 

८. कक्षा क्रियाकलापमा सहभागिता, सव्रिmयता आदिको अवलोकनबाट पनि मूल्याङ्कन गर्ने । 

पाठ २.विकासको पूर्वाधारहरूः शिक्षा, स्वास्थ्य, सञ्चार, विद्युत्, खानेपानी, यातायात, जनशक्ति 

 परिचय नेपालमा वर्तमान अवस्था , नेपालमा सम्भावना र अवसर 

शिक्षण सिकाई क्रियाकलाप

 चित्र, फोटो, भिडियो आदि प्रदर्शन गर्दै विभिन्न प्रकारका विकासका पूर्वाधारका सम्बन्धमा परिचय र नेपालको वर्तमान अवस्था सम्बन्धमा छलफल गराउने 

 समूहमा विकासका एक एक पूर्वाधारका सम्बन्धमा नेपालको सम्भावना, चुनौती र निराकरणका उपायहरू सम्बन्धमा अध्ययन गरी कक्षामा प्रस्तुत गर्न लगाउने ।

 समुदाय भ्रमण गरी विकासका पूर्वाधारहरू सम्बन्धमा अध्ययन गरी समुहमा प्रतिवेदन तयार गर्न लगाउने र कक्षामा प्रस्तुति र छलफल गराउने 

 आफ्नो विद्यालयमा भएको विकासका पूर्वाधारहरू शीर्षकमा निबन्ध लेख्न लगाउने 

मुल्यांकन

१. विकासको पूर्वाधार भनेको के हो ? 

२. यातायातको सुविधाले के फाइदा हुन्छ ? 

३. शिक्षाले विकासमा कसरी सहयोग गर्दछ ? 

४. दक्ष जनशक्ति नभई देश विकास सम्भव छैन । तपाईँ यस भनाइमा सहमत हुनुहुन्छ, किन ?

५. शुद्ध खानेपानी र विकासको सम्बन्ध कस्तो हुन्छ ? 

६. समुदाय भ्रमण र कक्षा व्रिmयाकलापमा सहभागिता, सव्रिmयता, जिम्मेवारी वहन आदिको अवलोकनबाट पनि मुल्यांकनगर्ने । 

पाठ ३ परम्परागत ज्ञान, सिप र प्रविधि तथा तिनको सिर्जनशील प्रयोग

 परम्परागत ज्ञान, सिप र प्रविधिको परिचय (ढिकी, जाँतो, पानी घट्ट हलो , आरन, भाँडाकुँडा बनाउने आदि) 

 परम्परागत ज्ञान, सिप र प्रविधिको महत्व र संरक्षणका उपायहरू 

शिक्षण सिकाई क्रियाकलाप

 आफनो घर र छिमेकमा भएका परम्परागत प्रविधि तथा सिपहरू सम्बन्धमा मस्तिष्क मन्थन व्रिmयाकलाप गराउने 

 भिडियो, स्लाइड वा फोटो देखाई स्थानीय समु दायमा प्रचलित परम्परागत प्रविधि सम्बन्धमा छलफल गर्ने 

 स्थानीय प्रविधि (जस्तैः खुवा, छुर्पी, घिउ, घरायसी उपकरण बनाउने) प्रयो गस्थलको अवलो कन भ्रमण गराउने वा भिडियो वा फोटो प्रदर्शन गर्दै छलफल गर्ने 

 स्थानीय र परम्परागत प्रविधिको महत्व र चुनौती र संरक्षण गर्ने उपायहरू सम्बन्धमा समुहमा छलफल गराई कक्षामा प्रस्तुती गराउने 

 स्थानीय र परम्परागत प्रविधिको पोस्टर तयार गरी कक्षामा प्रदर्शन गर्न लगाउने ।

मुल्यांकनः

१. परस्परागत प्रविधि भनेको के हो ? दुई उदाहरण दिनु होस् । 

२. हामीले आफ्ना स्थानीय ज्ञान र सिपलाई किन संरक्षण गर्नुपर्छ ? 

३. स्थानीय ज्ञान, सिप र प्रविधिलाई संरक्षण गर्ने उपायहरू लेख्नुहोस् । 

४. “स्थानीय ज्ञान, सिप र प्रविधि हाम्रा अमूल्य सम्पत्ति हुन् ।” यस भनाइलाई उदाहरणसहित पुष्टि गर्नुहोस् । ५. समुदाय भ्रमण र कक्षा व्रिmयाकलापमा सहभागिता, सव्रिmयता, जिम्मेवारी वहन आदिको अवलोकनबाट पनि मुल्यांकन गर्ने । 

पाठ ४ स्थानीय स्तरमा विकास प्रस्ताव तर्जुमा र कार्यान्वयन प्रक्रिया

 वस्तुगत विवरणसम्बन्धी सामान्य जानकारी (गाउँ÷नगरपालिकामा विकास प्रस्ताव तर्जुमा सामान्य अवधारणा गाउँ÷नगरपालिकामा विकास प्रस्ताव कार्यान्वयन प्रक्रिया जानकारी

शिक्षण सिकाई क्रियाकलाप

 योजना भनेको के हो ? योजना किन आवश्यक छ ? योजना तर्जुमा भनेको के हो ? जस्ता प्रश्नहरू प्रयोग गरी (विचार गर, जोडी बनाऊ र आदानप्रदान गर) क्रियाकलाप गराउने 

 स्थानीय वडा समितिका पदाधिकारी वा कर्मचारी वा उपभोक्ता समितिका पदाधिकारीलाई कक्षामा बोलाई अन्तरक्रिया गराउने 

 कक्षामा विद्यालयसँग सम्बन्धित विकास परियोजना छनोट गरी उपभोक्ता समिति गठन र बैठकको अभिनय गर्न लगाउने 

 समुहमा यो जना तर्जुमा र कार्यान्वयन प्रव्रिmयासम्बन्धी चार्ट निर्माण गरी कक्षामा प्रदर्शन गराउने (राम्रो गर्ने समूहलाई पुरस्कृत गर्ने) सक्रियता, जिम्मेवारी वहन आदिको अवलोकनबाट पनि मुल्यांकनगर्ने 

मुल्यांकनः

१. योजना तर्जुमा भनेको के हो ? 

२. स्थानीय तहमा विकास योजना किन आवश्यक छ ? 

३. स्थानीय स्तरमा विकास प्रस्ताव तर्जुमा र कार्या न्वयका चरणहरू उल्लेखगर्नुहोस् । 

४. एउटा विकास परियोजना छनाटे गरी सङ्क्षिप्त रूपमा परियोजना प्रस्ताव तयार गर्नुहोस् । 

५. कक्षा क्रियाकलापमा सहभागिता, सक्रियता, जिम्मेवारी वहन आदिको अवलोकनबाट पनि मुल्यांकन गर्ने